معرفی کتاب راه‌های شرعی سپرده‌گذاری در بانک‌ها
نویسنده : محمدحسین، احمدی، و سیدمحمد حسینی؛
تهیه‌کننده: پژوهشکده فقه و حقوق؛ چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، زمستان 1392، 336ص رقعی.
***
سپرده‌گذاری در بانک‌ها یکی از ضرورت‌های کنونی جامعه اسلامی ماست؛ چه اینکه برخی از افراد جامعه به دلایلی چون نداشتن فرصت و تجربه، قادر به به‌کارگیری سرمایه خود نیستند. از سوی دیگر، عده‌ای دیگر با وجود داشتن تجربه و تخصص، سرمایه کافی برای کار ندارند. بدین‌سان بانک‌ها نقش اساسی در فعالیت‌های اقتصادی پیدا می‌کنند، لکن تصور می‌شود بیشتر معاملات بانکی از جمله سپرده‌گذاری باسود، چنان‌که در بانک‌های غیراسلامی رایج است، از موارد قرض ربوی و یا دارای شبهه ربوی است؛ ازاین‌رو فقیهان درصدد یافتن راه‌های شرعی متناسب با عملیات بانکی برآمده‌اند و فقها و محققان سنی و شیعه در این زمینه کتاب‌هایی را فراهم ساخته‌اند، ولی کاوش و تحقیق جامعی درباره سپرده‌گذاری متعارف و راه‌های شرعی جایگزین آن انجام نشده و قراردادهایی چون مضاربه، وکالت و مشارکت در مقام اجرا اشکالات جدی دارند؛ به همین جهت انجام تحقیق مستقل با نقد و بررسی ماهیت فقهی و حقوقی سپرده‌گذاری و راه‌های شرعی مطرح‌شده به‌جای آن و جستجوی راهکار جدید اجراشدنی، ضروری به نظر می‌رسد.
تحقیق حاضر با هدف پاسخ به این سؤال است که آیا راه مشروع و عملی برای سپرده‌گذاری وجود دارد؟ افزون بر این سؤال اصلی، کتاب حاضر درصدد سؤالات دیگری است؛ مانند اینکه سپرده‌گذاری از مصادیق عقود متعارف چون ودیعه، عاریه، مضاربه و… است یا قراردادی مستقل است که در عملیات بانکی پدید آمده است؟ ربا و مصادیق آن چیست؟ اگر سپرده‌گذاری از نوع قرض، مضاربه و… نباشد، بلکه قراردادی جدید بر اثر تحولات بانکی به‌وجود آمده، با استفاده از قاعده اصل صحت، مشروعیت آن اثبات می‌شود؟
این پژوهش می‌کوشد ضمن بررسی و نقد مطالعاتی که در این زمینه شده، دیدگاه جدیدی در حوزه سپرده‌گذاری بانکی عرضه کند تا بدین‌سان گامی در جهت توسعه بازار مالی اسلامی بردارد. در پاسخ به این پرسش‌ها، نویسنده فرضیه‌هایی را مطرح ساخته است؛ از جمله: با استفاده از منابع فقهی و مواد قانونی می‌توان سپرده سرمایه‌گذاری منطبق با موازین فقهی را بدون تطبیق عناوین خاصی چون مضاربه و وکالت و… بر آن طراحی کرد. فرضیه دیگر آنکه قرارداد سپرده‌گذاری از عقود متعارف نیست، بلکه عقدی مستقل و جدید است.
روش تحقیق در کتاب حاضر، جز در بخش نخست کتاب که بیشتر گزارشی و نقلی است، روش استدلالی با تحلیل فقهی ـ حقوقی است. در آغاز موضوع هر مسئله با مراجعه به منابع و نظر کارشناسان ارزیابی و حدود آن معین می‌شود، سپس با بهره‌گیری از دلایل معتبر، آرای فقیهان و موارد قانونی حکم آن بررسی خواهد گردید.
از مباحث مطرح‌شده نتایجی حاصل می‌شود که دو مورد آن از این قرار است:
- مقتضای قاعده اولی و استصحاب در قراردادهای غیرمتعارف در زمان معصومان، فساد و نامشروع‌بودن آنهاست، و طبق قانون برآمده از آیات و روایات که به دلیل اجتهادی معروف است، اصل بر صحت و مشروعیت هر قراردادی است که دلیل بر فساد و ممنوعیت آن نداریم؛
- سپرده‌گذاری رایج در بانک‌ها، بر اساس اصل صحت در عقود، صحیح و مشروع است.
برای تهیه نسخه الکترونیکی اثر به سامانه کتابخوان پژوهان مراجعه نمایید.
برای تهیه نسخه چاپی اثر به فروشگاه نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی مراجعه نمایید.
قم-چهار راه شهداء- فروشگاه نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
صوت مرتبط
