سلسله جلسات توسعه و تکامل فلسفه اسلامی
نشست علمی:توسعه و تکامل فلسفه اسلامی (1): افق‌ها و راهکارها
برگزارکننده: دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان
ارائه‌دهنده: دکتر محمدتقی سبحانی
سطح مهارت: تخصصی
تعداد جلسات:7
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد تقی سبحانی عضو پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و رئیس قطب تعمیق باورهای دینی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در ابتدای اولین نشست علمی «توسعه و تکامل فلسفه» با موضوع افق‌ها و راهکارها که به همت مؤسسه آموزش عالی حوزوی علامه مجلسی (ره)، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد با بیان اینکه اندیشه شیعی در طول تاریخ دارای تطور و دگرگونی‌های مختلفی بوده است، فلسفه را لازمه تحول و تمدن سازی در جمهوری اسلامی دانست.
او با تقسیم فلسفه از سوی فیلسوفان مسلمان به امور عامه یا همان الهیات بالمعنی الاعم از یک سو و الهیات بالمعنی الاخص از سوی دیگر، توجه به الهیات بالمعنی الاعم را سرآغاز هرگونه تحول یا نگرش جدید در فلسفه به معنای عام دانست.
این محقق و پژوهشگر دین با بیان سه نقش شمول گرایی، بنیادینی و تبیینی به عنوان ویژگی‌های اصلی فلسفه نشان داد که چنانچه فلسفه از برخی یا همه این کارکردها تهی شود، می‌توان آن را نه به منزله دانشی پویا و زنده که در خدمت نیازهای کنونی بشر است، بلکه صرفاً همچون وجه تاریخی علوم مطالعه کرد.
حجت الاسلام و المسلمین سبحانی با محور قرار دادن مفاهیمی چون وجوب و امکان و تفکیک میان وجود و ماهیت در فلسفه اسلامی که نظیر آن در فلسفه ارسطویی وجود ندارد، آن را نشانه‌هایی از توجه فلاسفه اسلامی به زنده نگاه داشتن فلسفه و ارتباط آن با مسائل و پرسشهای زمان دانست.
وی با تذکر این نکته که به همان نسبت که فلسفه ستیزی گناه است، فلسفه پرستی نیز گناه بزرگی است، پانزده مسئله را از مسائلی دانست که فلسفه اسلامی کنونی پاسخ و راه حلی برای آن ندارد.
این محقق و پژوهشگر مسائلی چون رابطه جزء و کل، تأثیر و تأثر اشیاء با یکدیگر و نیز اراده انسان را از آن جمله دانست. برای مثال اگر به حق اراده انسان نقش محوری در وجه وجودی او دارد و از سوی دیگر در فلسفه اسلامی ذیل نه انسان بلکه حیوان تعریف می‌شود لازم است باز تعریف جدیدی از این موجود در سایه اراده ارائه کنیم. همچنین تأثیر و تأثر اشیاء در یکدیگر از ضعف تبیینی در فلسفه اسلامی برخوردار است؛ مثلاً مشاهده میکنیم که هنگام برخورد آب با یک تکه کاغذ، آب آن را خیس و نمناک می‌کند. به بیان دیگر تری و خیسی آب به کاغذ سرایت می‌کند. این درحالی است که طبق نظر فلاسفه اسلامی، تری و خیسی آب اولاً از اعراض آن بوده ثانیاً غیرقابل انتقال به غیر است.
حجت الاسلام و المسلمین سبحانی در پایان مدعی شد که لزوم تغییر در فلسفه به معنای نادیده گرفتن خدمات آن در طول تاریخ و کارایی برخی از مفاهیم کنونی آن نیست لذا شایسته است اولاً با نگاهی انتقادی به آن ثانیاً توجه به میراث کلامی نزد متکلمان دوره نخستین، فلسفهای متناسب با نیازهای بشر کنونی ارائه نماییم.
صوت مرتبط
